Eenzaamheid en armoede gaan vaak hand in hand

De Armoedecoalitie houdt zich bezig met armoede in relatie tot heel veel onderwerpen. Voor Utrecht Omarmt is natuurlijk de link met eenzaamheid heel interessant. Is die er?

Marry: Absoluut. De link wordt wel sterker naarmate de armoede langer duurt. Als je even weinig inkomen of budget hebt, hoeft dat niet direct een probleem te zijn, of veel effect te hebben op je leven. Duurt het langer, dan begint voor mensen vaak een neerwaartse spiraal, waarbij het niet meer alleen om het geld gaat, maar het ook andere aspecten gaat raken.”

Zoals je sociale leven?
Marry: Ja, zeker. Als jij iemand bent die er graag op uit gaat, ergens met iemand iets drinken, gezellig uit eten of naar de bioscoop, dan krijg je het zonder budget al snel moeilijk. Zeker met de huidige prijzen is een avondje uit voor veel mensen niet meer te betalen. En dan hoef je al helemaal niet te denken aan een dagje naar een pretpark met het hele gezin. Dat is niet alleen ‘gewoon jammer’, het zorgt dat mensen zich steeds meer terugtrekken. En dat terwijl je sociaal contact echt nodig hebt. Als je nergens meer naartoe kunt en dus geen andere mensen tegenkomt, dan gaat zich dat wreken.”

Je zou dan kunnen denken: nodig ze bij je thuis uit!
Marry: “Ja dat is zeker een optie, in het begin. Alleen heb je ook dan geld nodig. Kijk, geen geld hebben leidt er puur financieel toe dat je geen buffer kunt opbouwen voor slechtere tijden. Geen spaarpotje dus. Maar je kunt ook geen buffer aanleggen in de zin van een voorraad in de kast met levensmiddelen en verzorgingsproducten bijvoorbeeld. Een keer iets speciaals kopen, iets extra lekkers, of überhaupt iets extra’s is er op een gegeven moment niet meer bij. Misschien denk je dan hoe erg is dat, maar het gevolg is vaak dat je niemand meer thuis wilt uitnodigen, omdat je nooit iets kunt aanbieden. Zo wordt heel langzaam aan je netwerk steeds kleiner. Je zorgen moeten maken over geld en schulden leidt vaak tot stress. Daarbovenop komt dan vaak nog de eenzaamheid.”

Omdat iemand zichzelf eigenlijk uitsluit?
Marry: “Ja. Maar mensen die in armoede leven worden vaak ook door de buitenwereld uitgesloten. Niet altijd bewust of bedoeld, maar het gebeurt wel. Dan kom ik weer op de prijzen van activiteiten. Of van muziekles, of een sport. Een sportschoolabonnement of sportclub is voor veel mensen niet weggelegd, terwijl het heel fijn is om in beweging te zijn en samen met andere mensen iets te ondernemen. Maar als je het in je eentje al niet kunt betalen, hoe moet dat dan als je kinderen hebt die willen sporten bij een vereniging omdat hun vriendjes daar ook naartoe gaan, of juist omdat ze daar vrienden kunnen maken?

Er zijn veel kinderen die niet mee kunnen met schooluitjes. Of gezinnen die geen kinderfeestjes kunnen vieren omdat daar geen geld voor is. En dat terwijl hun klasgenootjes hippe themafeestjes hebben, bijvoorbeeld. Dat wil niet zeggen dat lekker met zijn allen spellen doen in het bos minder waard is, maar het zou fijn zijn als je de keuze zelf kan maken. Dan heeft het een stuk minder met uitsluiting te maken en voelt het echt anders.

Er zijn wel veel regelingen en initiatieven die mensen op weg kunnen helpen.
“Die zijn er zeker. Vanuit de gemeente is er de U-pas bijvoorbeeld. Daarmee kunnen mensen met een uitkering korting krijgen op allerlei activiteiten en bij veel sportverenigingen gratis sporten. Of IJsclub Siberia die in Overvecht laatst weer gratis een ijsbaan verzorgde en voor een half uur schaatsen uitleende aan wie maar wilde. En zo zijn er nog veel meer organisaties en waardevolle initiatieven, zoals stichting Leergeld, Jeugdfonds Sport en Cultuur, Big Friends.

Veel mensen met geldzorgen hebben last van schaamte. Het is fantastisch dat er allerlei gratis of low budget activiteiten zijn, maar als je je moet aanmelden als iemand zonder geld, kan dat echt een obstakel zijn. Tegen iemand zeggen dat je niet meegaat omdat je geen geld hebt, is niet altijd makkelijk. Als iemand niet zegt dat hij geen geld heeft, weet je niet welke tips je kunt geven om toch leuke dingen te kunnen doen, of welke regelingen er zijn. Daarom is het belangrijk dat bespreekbaar wordt dat er ook in Utrecht best veel mensen wonen met geldzorgen. En dat organisaties uitnodigend zijn door bijvoorbeeld standaard aan te geven dat mensen met een U-pas gratis of voor een zeer beperkt bedrag kunnen meedoen.

De groep mensen met geldzorgen is trouwens heel divers. Het gaat om mensen die werkend zijn, mensen met een chronische ziekte of beperking, het gaat om gezinnen met kinderen. 69% van deze mensen is alleenstaand. En lang niet iedereen weet waar je regelingen of activiteiten kunt vinden. Die lossen ook niet alles op. De Commissie Sociaal Minimum becijferde dat er huishoudens zijn die 200 tot 500 euro tekort komen, ondanks alle rijksregelingen. Per maand! In Utrecht ligt dat lager omdat de gemeente veel regelt. Je kan je voorstellen dat er dan minder dan niets overblijft voor wat het leven leuk maakt en je sociale netwerk op peil houdt. En dan heb ik het nog niet eens over hoe complex regelingen vaak zijn. In de uitvoering, maar zeker ook in de aanvraag.

Het is goed dat er regelingen zijn, maar uiteindelijk gaat het erom dat mensen bestaanszekerheid moeten hebben om volwaardig te kunnen leven. Dat is nog steeds niet voor iedereen weggelegd. Meer mensen dan je denkt leiden echt een schraal leven.”

Tips

We hebben uit het gesprek met Marry Mos een paar tips gehaald die we hier samenvatten. Het is geen volledige lijst, maar we wilden ze toch met je delen.

• Let op bij het (teveel) digitaliseren van dagelijkse handelingen.Zorg ervoor dat mensen ook contant kunnen blijven betalen.
• Gebruik jij als organisatie een regeling in de trant van toegiftkaartjes? Kijk of er een manier is waarop meerdere mensen met zo’n kaartje samen kunnen gaan. Niet iedereen durft of wil alleen.
• Veel organisaties werken al met maatjesprojecten. Misschien kun je bij jouw organisatie mensen vinden die maatje willen zijn voor iemand anders? Daar is vaak animo voor, maar dan moet het wel gefaciliteerd worden.
• Als je iets organiseert, vergeet dan niet te denken aan mensen die het niet kunnen betalen. Zijn daar oplossingen voor?
• Vraag je een vriend(in) of kennis mee en bied je aan om het uitje te betalen? Hou dan rekening met schaamte. Ook als jij dat niet nodig vindt, kan iemand zich bezwaard gaan voelen als jij steeds trakteert. Als iemand dit aangeeft, geef diegene dan de kans om op een andere manier iets terug te doen.

Interessant

• Meer over de Armoedecoalitie
• Rapportage ontwikkelingen armoede in Utrecht
• KNMG roept commissie SZW op om bestaanszekerheid van mensen te verbeteren
• CBS: Armoede en sociale uitsluiting
• Boekje U Centraal
• Uitzending Kruispunt
• Boek Milio van de Kamp: Misschien moet je iets lager mikken