Verslag Themabijeenkomst over Vriendschap - 7 maart 2024

Aanleiding

Uit het onderzoek 'Gezond Leven' van Meetellen Utrecht bleek dat 31% van de panelleden zich wel eens eenzaam voelde en 45% zich ernstig eenzaam voelde. In totaal voelden dus 76% van de panelleden zich (wel eens) eenzaam. Deze percentages liggen een stuk hoger dan het gemiddelde in Utrecht (bijna 50%). De panelleden van Meetellen hebben een steuntje in de rug nodig of nodig gehad. Dat kan zijn door bijvoorbeeld psychische problemen, verslaving, financiële moeilijkheden of dak- of thuisloos zijn. Door mee te doen aan het onderzoekspanel geven ze hun mening en oefenen ze invloed uit op het beleid van de gemeente. 

Een van de aanbevelingen uit dit rapport was: Investeer in passend aanbod om gevoelens van eenzaamheid te verminderen. In het rapport kwam naar voren dat de panelleden hechte vriendschappen en contacten missen en dat heeft ook gevolgen voor het ervaren van sociale steun. 31% van de panelleden gaf aan dat ze onvoldoende mensen in hun omgeving hebben die hen willen of kunnen helpen als ze een keer ziek zijn. 

Er zijn veel mogelijkheden om vrijwilligerswerk of dagbesteding te doen en zijn verschillende maatjesprojecten in Utrecht. Dit aanbod kan helpen om je sociaal netwerk te vergroten, maar volgens Meetellen ligt de focus vaak niet op het aangaan van hechte vriendschappen.

Labyrint heeft vervolgens in opdracht van de Gemeente Utrecht een beknopte studie gedaan onder panelleden van Meetellen in Utrecht naar ernstige eenzaamheid. De uitkomsten van dit onderzoek zijn gepresenteerd tijdens een netwerkbijeenkomst van Utrecht Omarmt. In 2023 heeft het thema ook aandacht gekregen tijdens een netwerkbijeenkomst van Utrecht Omarmt. Door nu een aparte themabijeenkomst te organiseren over dit thema, hopen we een stap verder te komen en met elkaar de samenwerking op te zoeken wat er nog verbeterd kan worden in het aanbod voor bewoners die behoefte hebben aan ondersteuning bij het aangaan van vriendschappen. En dan niet alleen voor de doelgroep van Meetellen, maar voor alle inwoners. 

Kennismaking

De aanwezigen stelden zich voor. Van welke organisatie zijn ze en wat doen zij in het heel kort omtrent het thema? Er kwamen direct al wat tips los. Deze zijn opgenomen in het laatste deel van dit verslag.

Uitkomst groepssessies

De aanwezigen werkten in groepjes aan de vragen: "Wat is helpend?" en "Wat is storend" bij het leggen van contact/aangaan van vriendschappen? Drie groepen werkten per vraag ook aan een ‘laag’ van contact’: 1) in relatie tot jezelf, 2) in relatie tot de ander 3) in relatie tot de omgeving.

Tijdens de inventarisatie van de antwoorden bleek dat de onderverdeling in lagen niet altijd is meegenomen. Voor het helder krijgen van helpende en storende factoren leek dat niet uit te maken. We volstaan hier dus met het weergeven van de factoren zonder ‘laag’.

Reacties/opbrengst

• Tijd lijkt een terugkerend probleem. Bij veel organisaties zijn contactmomenten te kort. Als je verder wilt komen, moet je eerst vertrouwen winnen en iemand het gevoel geven dat hij/zij gehoord wordt. Dat kost tijd en die is er meestal niet wegens tekort aan professionals en vrijwilligers.
• Sluit wat we doen wel goed aan bij wat degene die het betreft zoekt?
• Praten we niet teveel over en te weinig met?
• Er is behoefte aan een contactpersoon in de straat. Geen professional op afstand, maar een vrijwilliger/bewoner (à la buurtvader) dichtbij.
• Iemand met een positief verhaal over het zich losmaken van eenzaamheid kan een goede ambassadeur zijn. Deze ambassadeur zal meer tijd hebben dan een professional en kan voor veel mensen ook laagdrempeliger zijn.
• Zet ook de kapper en de bakker, etc in de buurt in.
• Continuïteit is belangrijk. Als je iemand wilt begeleiden naar contacten en vriendschap, is het niet handig als diegene steeds iemand anders voor zich heeft. Er ontstaat dan geen vertrouwen. 
• Maatwerk is essentieel
• Vriendschap wekt als term misschien te veel verwachtingen en niet elk contact wordt een vriendschap. Misschien moeten we het dus meer contact leggen noemen dan vriendschappen aangaan?
• Verdieping, zingeving en gelijkwaardigheid zorgen voor bestendigheid.
• Doe dingen samen, maar laat de regie aan de persoon zelf.
• Veel activiteiten zijn in groepen, maar er is ook veel behoefte aan 1-op-1-gesprekken. Groepen kunnen soms een brug te ver zijn en afschrikken. Vraag dat uit voordat je een idee oppert.
• Als iemand zich langdurig eenzaamheid voelt, is een andere benadering nodig en kan groepsaanbod ook een negatieve ervaring opleveren doordat het niet passend is doordat er eerst iets anders nodig is. 
• Veel mensen hebben ook behoefte aan een liefdesrelatie. Misschien iets organiseren daarvoor met bijvoorbeeld speeddating bij Ikea/Hema? 
• Het team van DOCK in de wijken Binnenstad, Oost en Noordoost is van plan om een activiteit te organiseren waar bewoners elkaar kunnen ontmoeten om contacten op te doen. Ook rondom het thema vriendschap/relaties aangaan. Dit wordt nog verder uitgewerkt. 
• Er is heel veel aanbod, maar lang niet iedereen weet waar en wanneer. NIZU-maatjesfolder updaten? Behoefte om groepsaanbod bekender te maken voor bewoners en professionals.
• Casuïstiekbespreking rond maatjesprojecten -> door uit te wisselen weten we beter hoe we kunnen aansluiten bij de vraag -> hoe kan een vrijwilliger bijdragen aan het vergroten van het sociale netwerk? Door bijvoorbeeld dit samen met de bewoner in kaart te brengen en een keer mee te gaan naar een cursus, activiteit, etc. 
• Het doen van vrijwilligerswerk is ook een goede manier om nieuwe contacten op te doen. 
• Maatjesprojecten: de term maatje zou kunnen zorgen voor stigma: als ik degene ben die een maatje krijgt, ben ik dus zielig. Is er een andere term? Niet iedereen deelt deze ervaring. Mensen kunnen zich juist ook erg geholpen voelen als ze een maatje krijgen. Dat je een vraag hebt en met een maatje wordt geholpen zorgt dan niet voor een scheve verhouding. De maatjesprojecten kunnen samen bespreken in hoeverre het probleem speelt en hoe het dan eventueel gelijkwaardiger kan.
• Bewustwording is nodig en kennis over eenzaamheid, hoe kan je een negatieve spiraal doorbreken? 
• Godelieve (Zin in Utrecht) zal het scholingsaanbod Hoe om te gaan met eenzaamheid delen.
• In Leidsche Rijn draait het project Trage Post. Deelnemers schrijven een kaartje naar iemand in de wijk die ze niet kennen. Ze bezorgen het zelf en leren zo gelijk de wijk kennen. Ze krijgen zelf ook weer een kaartje van iemand anders. Uiteindelijk kunnen ze contact leggen. Dit idee spreekt aan. Het idee ontstaat om het ook in Overvecht te gaan doen.
• Behalve armoede, kan ook een verslaving hebben, psychisch kwetsbaar zijn, een beperking of dakloos zijn contact leggen in de weg staan.
• De focus ligt vaak op ouderen/mensen met een beperking, maar het speelt bij alle leeftijden en met of zonder beperking.
• Vriendschap/contact wordt extra gemist rond life events (overlijden, scheiden, zwangerschap, ontslag, pensioen, verhuizing, ziekte)

We bedanken Buurtcentrum De Leeuw voor de gastvrijheid.

Heb je naar aanleiding van dit verslag nog ideeën of vragen? Neem dan contact op met Netwerkcoördinator Ester Vlaming.