Terugblik Uit Je Dakloos
16 oktober 2023De ‘place to be’ was Bibliotheek Neude. Overdag kon iedereen daar binnenlopen voor de expositie van het Museum of Humanity, in samenwerking met GiveMe5 en The Present Movement. Bij elk portret kon de bezoeker zich de vraag stellen: is deze persoon dakloos of niet? Een indringende manier om stigma’s rond dakloosheid weg te nemen.
Behalve te kijken, was er ook veel te luisteren. Via koptelefoons konden bezoekers in de postzaal bijvoorbeeld luisteren naar een aflevering van de podcast Een rugzak vol verhalen. Daarin vertellen verschillende ervaringsdeskundigen hun verhalen. Aan de geconcentreerde gezichten te zien, maakten die indruk. Want wat doe je als je (ineens) geen dak meer boven je hoofd hebt? Niet weet waar je vannacht weer moet slapen? En hoe kom je uít die situatie? Luister en volg de podcast vooral op Spotify!
De postzalen in de bieb waren ook het toneel voor inloopspreekuren van de Buurtteams en het loket voor digitale overheidszaken. Van daaruit was het maar een klein stukje naar de Theaterzaal, waar het avondprogramma plaatsvond. Presentator Fadoua Alaoui nam iedereen mee door wat er allemaal ging gebeuren; een keur aan sprekers én de theatervoorstelling van Hans de Booij en zijn biograaf Sander van Leeuwen.
Tekst gaat door onder de foto’s
Couch hoppen
De aftrap was voor Senna, die vertelde over het woonprobleem onder jongeren. Het huis waarin zij woonde werd onbewoonbaar verklaard, waarna ze een tijdje heeft moeten rondzwerven en ‘couch hoppen’ (steeds bij iemand anders logeren of letterlijk op de bank slapen). Senna geeft aan dat zij enorme behoefte heeft gehad aan een tijdelijke plek van waaruit ze naar woonruimte kon zoeken. Een soort crisisopvang. Die was er niet, en dat maakte de situatie extra moeilijk. Ook de inkomenseis, waarbij verhuurders een garantie van meermaals iemands maandinkomen eisen, maakt dat veel jongeren buiten de boot vallen. Ook is het nog steeds mogelijk om huurcontracten heel snel en zonder goede reden te verbreken. Senna heeft na veel moeite inmiddels (tijdelijk) woonruimte gevonden.
Verborgen dakloosheid
Senna is een voorbeeld van de categorie daklozen die volgens Willem van Sermondt van het Kansfonds verborgen is. Bij de tellingen die tot nu toe worden gehanteerd, worden mensen op de verschillende opvanglocaties meegeteld, de mensen die letterlijk op straat te tellen zijn en mensen die ergens geregistreerd staan omdat ze hulp vragen. Mensen zonder thuis, zonder vaste plek waar ze anderen kunnen uitnodigen, waar ze kunnen ontspannen en hun leven kunnen opbouwen, zijn vaak helemaal niet zichtbaar voor die tellingen. Iemand die een paar weken of maanden bij iemand in een kamer kan logeren, heeft op zich geluk, maar geen eigen dak of thuis.
Kansfonds ziet dat die groep wel degelijk moet meetellen om de omvang van het probleem in kaart te kunnen brengen. Zij hebben een pilot gedaan rond Den Bosch, waarbij de zogenaamde Ethos-telling hebben gehanteerd. Die zorgt ervoor dat er meer inzicht is in aantallen, maar vooral ook categorieën van dakloosheid. Als je weet welke soorten waar het meest voorkomen, kun je daar beter oplossingen voor bedenken.
Niet dakloos raken
Wethouder Rachel Streefland haakte aan op het verhaal van Willem van Sermondt door de hoop uit te spreken dat de Ethos-telling ook in Utrecht kan worden gebruikt. Dat kost heel veel tijd, inzet en manuren en kan dus niet ‘even’ worden gerealiseerd.
Volgens Streefland ligt de oplossing van het woonprobleem vooral in het ‘niet dakloos raken’. Daarvoor heb je wel voldoende woningen nodig en die zijn er niet. Er moet niet alleen meer gebouwd worden voor wie het zelf niet kan, maar er moet ook meer gedacht worden in alternatieve oplossingen, zoals kantoorruimte ombouwen en leegstand voorkomen. Ook moet de verdeling beter, zodat niet alleen de hoge inkomens aan woonruimte kunnen komen.
Ook acute dakloosheid ziet de wethouder als een urgent probleem. Mensen kunnen in een onveilige thuissituatie terechtkomen, waarbij opvang niet de beste oplossing is. Iemand zou dan voor een tijdje naar een veilige plek moeten kunnen waar privacy is, waar iemand zoveel mogelijk een regulier leven kan blijven leiden. Ook daarvoor moet dus woonruimte vrij blijven.
Tot slot stipt Streefland (dreigende) huisuitzettingen aan. Zij vindt dat de mensen die dit overkomt inderdaad in de Ethos-telling moeten worden meegenomen. Zij hebben immers dringend behoefte aan een plek om te wonen. Er zouden betere afspraken gemaakt moeten worden over wat wel en niet mag, en hoe de periode na de uitzetting eruit kan zien.
Vluchten en god
De kruk achter de op het toneel staande piano werd gevuld door een grijze man met een groen mutsje op en een groen gestreept Bretons shirt aan. Achter de microfoon een paar meter verder stond een man met een boek in zijn hand voor te lezen.
Het waren Hans de Booij en zijn biograaf Sander van Leeuwen die een boek schreef over het turbulente leven van de zanger, pianist, gitarist en liedjesschrijver. De stukjes die de biograaf daaruit voorlas, werden afgewisseld met liedjes door de Booij. De oude hits leken extra mooi te worden door de tijd en ervaring die eroverheen zijn gegaan. De Booij is veel onderweg geweest, veel gevlucht voor situaties zoals scheidingen en andere tegenslagen. Maar ook het plotselinge sterrendom en de levensstijl die daarbij kwam kijken, zorgden voor de nodige opschudding.
De Booij woonde een tijd in een stacaravan in slechte staat. Hij was failliet gegaan nadat tijdens de coronaperiode al zijn optredens werden afgezegd. Daardoor kon hij niet meer blijven wonen waar hij woonde en raakte hij dakloos. Hij die een heuse ster was. En dat is precies ook de boodschap van heel Uit Je Dakloos: het kan iedereen gebeuren. Tot slot speelde hij zijn nieuwe nummer '1000 jaar eenzaamheid'.
Het boek van Sander heet Het wordt niets zonder jou, ISBN 9789083256481.
Met minder regels meer buur
De vloer werd vrijgemaakt voor Buurland, een wijk in de Staadsliedenbuurt waar in 13 jaar een woongemeenschap is gegroeid die bruist van creativiteit, eigen initiatieven en gezamenlijke projecten. Marije Kruijt, werkzaam bij De Tussenvoorziening in de maatschappelijke opvang in onze stad, vertelt met veel enthousiasme en liefde over Buurland.
Wat het grote voordeel volgens haar is, is dat er heel weinig regels zijn en weinig verplichtingen. Dat maakt dat alle ideeën acties vanuit de bewoners zelf komen en er nooit een tekort is aan mensen die op wat voor manier dan ook de handen uit de mouwen willen steken. Iedereen zet de eigen talenten ook in voor de ander, die weer iets voor de volgende ander doet. Marije noemt het ‘met minder regels meer buur’. Het blijkt dus prima te kunnen en zelfs heel goed te werken om saamhorigheid te laten groeien. Des te jammerder dat na een paar keer loos alarm nu toch echt de sloopkogel wacht. Nog deze week moeten de Buurlanders hun huis uit. En waar moeten ze nu naartoe, liefst als groep? Er denken allerlei partijen mee, maar daar zijn ze weer, de belemmeringen van allerlei aard...
Naar de toekomst kijken
GiveMe5 is een programma van The Present Movement, waarin Amsterdamse hotels hun steentje bijdragen aan de strijd tegen dakloosheid. De organisatie liet een filmpje zien over hoe hun concept werkt. Hotels in Amsterdam die mensen een tijdelijke eigen plek gunnen, kunnen standaard een aantal kamers vrijhouden voor dat doel. Hierdoor kunnen mensen die anders op straat terecht zouden komen, rust vinden en van daaruit verder zoeken naar permanente of langduriger woonruimte. Ze komen uit de overlevingsstand en kunnen weer naar de toekomst kijken. Een van de deelnemende hoteleigenaars vertelt dat het ook goed is voor zijn personeel om te zien dat het runnen van het hotel om meer gaat dan alleen geld, maar dat je ook een maatschappelijke functie kunt hebben.
Het korte filmpje van GiveMe5 is hieronder te vinden en een aanrader om te bekijken:
Geef tijdelijk thuis
Uit Je Dakloos 2022 heeft een concreet initiatief opgeleverd dat op deze speciale avond werd gepresenteerd. Het slotakkoord was voor Geef Tijdelijk Thuis. Het doel van deze samenwerking is meer mensen informeren over de voordelen van hospitaverhuur en woningdelen. Vier organisaties (Hospi Housing, Onder de pannen, Takecarebnb en netwerkpartner Kamers met Aandacht) met heel verschillende doelgroepen, zochten elkaar op en zetten een website op die voor een deel van de daklozen zomaar een oplossing kan zijn.
Het idee is dat mensen die ruimte over hebben op de site kunnen checken wat voor huurder tijdelijk in die ruimte zou passen. Vervolgens zoekt de betreffende organisatie contact en kan er besproken worden wat de mogelijkheden zijn. Hier denken we weer aan Senna, die dan ook de eer had om de eerste poster voor Geef Tijdelijk Thuis aan het publiek te tonen. Zij zou enorm zijn geholpen met een constructie zoals Geef Tijdelijk Thuis die faciliteert. En zo is de avond eigenlijk weer rond.
Er werd nog flink nagepraat. Wat zou er na deze editie van Uit Je Dakloos weer ontstaan aan initiatieven?
